متن سخنرانی مشاور دستیار ویژه رئیس‌جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی جناب آقای دکتر مصطفی ذوالفقارطلب در همایش پژوهش‌های دینی

 عنوان همایش: اولین همایش ملی پژوهش‌های دینی

عنوان سخنرانی: ضوابط و  التزامات پژوهش‌های دینی در راستای اعتلای فرهنگ اسلامی

برگزارکننده: معهد عالی علوم اسلامی اهل سنت و جماعت جنوب ایران

تاریخ برگزاری:  98/11/24  استان هرمزگان شهرستان بندرلنگه - مجتمع فرهنگی سلطان العلماء

 بسم‌الله الرحمن الرحیم

الحمدلله و الصلاة و السلام علی محمد و آله و صحبه و سلم. بسیار خرسندم که در جمع علمای منطقه جنوب به مناسبت همایش پژوهش‌های دینی حضور دارم.

موضوع همایش ازجمله موضوعات محوری جامعه علمی می‌باشد. خداوند متعال می‌فرماید: «ن وَالْقَلَمِ وَمَا يَسْطُرُونَ؛ (قلم/1)»  نون سوگند به قلم و آنچه می‌نویسد.

قلم نماد و تجلی علم و دانش است. با قلم می‌توان ملت بیداری را خاموش نمود و ملت خفته‌ای را بیدار ساخت .

همچنین خداوند متعال می‌فرماید:  «هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ؛ (زمر/9)» خداوند متعال در این آیه شریفه، در قالب عبارت استفهامی، جایگاه و منزلت دانایان را از جاهلان متمایز ساخته است و آنان را همسان همدیگر نمی‌داند و این وجه تمایز نشان از جایگاه ویژه اهل علم و دانش دارد. از استاد مرحوم خود شنیدم که می‌گفت: من از حضور اهل علم و دانش در محافل علمی بیم ندارم، بیم من از حضور شخص نادان در این‌گونه محافل است، چه آنکه با اهل علم و دانش می‌توان با استدلال تعامل نمود حال آنکه تعامل با جاهل به سبب جهل و سرسختی او بسیار دشوار است.

علمای دین و پژوهشگران فاضل! امت اسلامی در یک بحران خاصی بسر می‌برد، که بخشی از این بحران به بعد علمی و فرهنگی برمی‌گردد.

سؤالاتی که در این راستا قابل طرح است، این است که چرا جامعه علمی ـ دینی ما همانند دوران عصر طلایی علوم اسلامی پویا نیست. چه عاملی موجب شده است تا اغلب آثار علمی ـ دینی روزگار ما همانند روزگار طلایی جامعه علمی نقش‌آفرین نباشد؟ به چه اسبابی اغلب علمای دین به پژوهش علاقه‌مند نیستند؟

با استقراء میدانی در جامعه علمی و دینی به نظر می‌رسد که عوامل فراوانی در انحطاط علمی جامعه ما دخیل می‌باشند.

در پاسخ به این سؤالات محوری باید به عوامل اعتلای فرهنگ و تمدن مسلمانان عصر طلایی توجه داشت.

به نظر می‌رسد که دو عامل در اعتلا و شکوفاسازی فرهنگ و تمدن مسلمانان نقش محوری داشته‌اند:

عامل نخست: توجه به نیازمندی‌های جامعه در پژوهش‌های علمی ـ دینی

پژوهشگران دوران طلایی علوم دینی، فرزند زمانه خویش بوده‌اند و دیدگاه‌ها و نظریه‌پردازی‌های آنان در راستای رفع نیازهای روزگار آنان بوده است و به همین دلیل آثار علمی آنان دارای ویژگی ماندگاری است.

کتابی همچون «منهاج الطالبین» امام نووی و یا «متن ابوشجاع» به حدی از جایگاه علمی رسیده است که ده‌ها شرح و تعلیق بر آن نوشته‌اند و در مراکز مهم علمی، دانشگاهی و حوزوی مورد استفاده جامعه علمی قرار می‌گیرد. چرا؟ چه آنکه ساختار و محتوای چنین آثاری از حشو و زوائد به دور است و به مسائل دینی معاصر خویش پرداخته‌اند و گره‌هایی از مشکلات جامعه علمی ـ دینی را گشوده‌اند.  حال آنکه در روزگار ما آثاری تدوین شده است که عمر آن از عمر مؤلف آن کوتاه‌تر بوده و تکرار مکررات محسوب می‌شود.

علمای متقدم نه‌تنها براساس نیازهای روزگار خویش به نظریه‌پردازی می‌پرداختند؛ بلکه یک گام جلوتر از عصر خویش بوده‌اند. به این معنا که به بررسی احکام حوادث پیش نیامده مبادرت می‌کردند که از این منهج علمی تعبیر به «فقه افتراضی» می‌شود. اما متأسفانه حجم بیشتری از پژوهش‌های دینی جامعه علمی ما تکرار نظرات پژوهشگران گذشته است، برخلاف دیگر علوم انسانی مانند علوم سیاسی، اجتماعی و...که به تدوین سیاست‌ها و مطالعات راهبردی و عملیاتی در حل و بررسی مسائل پیش نیامده می‌پردازند که اکنون به‌عنوان یک رشته مستقل تحت عنوان آینده‌پژوهی تبدیل شده است و به مطالعات آینده می‌پردازد، البته آینده‌پژوهی با مفاهیمی از قبیل آینده‌شناسی و پیش‌بینی متمایز است. در راستای برآورده کردن نیازهای بشری در عرصه دینی جا دارد که پژوهشگران علوم دینی در موضوع مسائل دینی به آینده‌پژوهی دینی بپردازند.

حدود 25000 روحانی و طلبه اهل سنت در سرزمین ما وجود دارد، ولی متأسفانه  تعداد بسیار اندکی از آنان دست‌به‌قلم می‌باشند. ازجمله رسالت مؤسسات دینی و فرهنگی ما کشف و شناسایی طلاب مستعدِ پژوهشگری است که البته جمع فراوانی از روحانیون و طلاب دینی ما دانش کافی در عرصه علوم دینی دارند، اما به سبب عدم مهارت پژوهشگری به عرصه تحقیق و پژوهش وارد نمی‌شوند، در راستای تولید علم پیشنهاد می‌گردد که در مؤسسات دینی، کارگاه‌های آموزشی روش تحقیق برگزار گردد تا علما و طلاب دینی بتوانند نظرات علمی خویش را در قالب پژوهش ارائه دهند.

نکته دیگر در امر پژوهش رعایت ضوابط اخلاق پژوهشی است. متأسفانه برخی از پژوهشگران به ضوابط اخلاق پژوهشی پایبند نیستند، ازجمله آنکه به ارائه نظرات گذشتگان آن را مصادره به مطلوب نموده و به خود نسبت می‌دهند که به لحاظ اخلاق پژوهشی مذموم و ناشایست است.

عامل دوم: اعتلای فرهنگی مسلمانان، تعامل و تبادل بین فرهنگ‌ها و تمدن‌های متعدد بوده است.

در عصر طلایی علوم در تاریخ و فرهنگ و تمدن مسلمانان شاهد تبادل فرهنگی بین فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف هستیم و نهضت ترجمه نیز برآمده از این تعامل می‌باشد. علمای دینی و پژوهشگران یک مذهب خاص از بستر فرهنگ‌های مذاهب مختلف می‌توانند فرهنگ خود را شکوفاسازی کنند. اگر یک عالم دینی و پژوهشگر در تحقیقات و مطالعات خویش فقط به دیدگاه مذهب و مکتب خود بنگرد، به‌طور مسلم نظرات وی در همان دایره تنگ مذهبی پرورش خواهد یافت و از تجربه علمی و دینی دیگران بی‌بهره خواهد ماند.

متأسفانه یکی از آفت‌های حوزه فکری جمعی از دین‌داران، نگرش تنگ‌نظرانه آنان است که به پدیده واگرایی در بین امت اسلامی منجر گشته است. جمعی از دین‌باوران مذاهب و مکاتب مختلف اسلامی در تعاملات و نظریه‌پردازی‌ها، مذهب را بر دین مقدم می‌کنند. حال آنکه باید دین محور تعاملات اسلامی قرار گیرد نه مذهب. مذهب در درجۀ دوم قرار داد. هراندازه مسلمانان مذهب را بر دین مقدم دارند به همان اندازه در وحدت بین امت اسلامی خلل وارد می‌گردد. مراد از تقدم دین بر مذهب این نیست که باورهای مذهب خاصی در حاشیه قرار گیرد و به آن توجه نشود؛ بلکه مراد آن است که در شرایط مختلف، دین‌محوری بر مذهب گرایی مقدم گردد.

دانشمندان و پژوهشگران متقدم با تمسک بر دو اصل گذشته ناظر بر همگام بودن با نیازهای عصر خویش و تبادل بین فرهنگ‌ها و تمدن‌های متعدد، موفق به تولید علم در عرصه علوم دینی شدند. دانشمندان سرزمین سرافراز ما ایران، در تولید علوم مختلف بخصوص علوم اسلامی در میان دانشمندان جهان اسلام سرآمد روزگار خویش بوده‌اند. دانشمندان فارس این منطقه آثار ارزنده‌ای را در زمینه‌های متعدد علوم اسلامی از خود بجای گذاشته‌اند که هنوز ماندگاری خود را حفظ کرده‌اند:

• امام «ابن الجزری» و قاضی «بیضاوی» در علوم قرآن
• «ابواسحاق شیرازی» صاحب کتاب «المهذب» در فقه اسلامی
• «حافظ»، «سعدی» و «سیبویه» در ادبیات
• قاضی «عضدالدین ایجی» در علم کلام

ضمن رعایت دو اصل همگام شدن پژوهش‌ها با نیازهای عصر و تبادل فرهنگی میان فرهنگ‌ها و مکاتب مختلف، در راستای تقویت پژوهش‌های دینی تدوین سیاست‌های راهبردی و عملیاتی در مدارس علوم دینی ضروری به نظر می‌رسد. ازجمله سیاست‌های راهبردی پژوهش‌های دینی عبارت است از:

الف- تنقیح متون دینی به لحاظ ساختاری

ب- بازنگری محتوای دینی همگام با تحولات و نیازهای جدید جامعه

ج- تقویت بخش تحلیلی پژوهش‌ها

البته تنقیح و بازنگری متون دینی باید با حفظ میراث فرهنگی باشد. بدین معنا که متون دینی باید محور و اساس آموزش‌های دینی در مدارس علوم دینی باشد. متون دینی متقدمان به لحاظ آموزشی دارای برکاتی است که با رمزگشایی اساتید و تأمل و مباحثه طلاب در عرصه آموزش محقق می‌گردد.

ازجمله راهکارهای پژوهش‌های دینی نیز می‌تواند موارد ذیل باشد:

الف- تقدیر از آثار علمی پژوهشگران برتر

ب- مسئله محوری بجای موضوع محوری

ج- بهره‌مندی از ابزارهای جدید علمی

امید است که پژوهشگران با بازگشت به همت و اراده والای دانشمندان متقدم در چارچوب دو اصل همگام شدن پژوهش‌ها با نیازهای عصر و تبادل بین افکار و اندیشه‌های فرهنگ‌ها و مکاتب و مذاهب مختلف بتوانند خدمات ارزنده‌ای در راستای اعتلای فرهنگ و تمدن اسلامی عرضه دارند.

در نهایت از برگزارکنندگان مخلص و زحمتکش این همایش ارزنده و از شما علمای بزرگوار سپاسگزاری می‌کنم و توفیق همه شما را در اعتلا و شکوفاسازی فرهنگ اسلامی خواستارم.

 والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته

پیش زمینه فرهنگ وتمدن پویا در جامعه اسلامی، وحدت ملی و انسجام اسلامی است.

مشاور دستیار ویژه رییس جمهور در امور اقوام واقلیت های دینی ومذهبی جناب آقای دکتر مصطفی ذوالفقارطلب در دیدار با رییس دانشگاه فرهنگیان کشور جناب آقای دکتر خنیفر بیان داشتند: دانشگاه فرهنگیان در راستای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ظرفیت حداکثری را در تربیت معلمان حرفه ای و تخصصی دارد واین امر به طور یقین در تحکیم فرهنگ اسلامی ایرانی اثرگذار است .وی همچنین اظهار داشت که دانشگاه فرهنگیان به عنوان نماد عالی تربیت معلم در جهل زدایی و اعتلای فرهنگ اسلامی، ظرفیت بسیار بالایی را در سطح گسترده جامعه داراست. این استاد دانشگاه تهران بیان داشت: پیش زمینه فرهنگ و تمدن پویا در جامعه اسلامی، وحدت ملی  و انسجام اسلامی است. ذوالفقارطلب  تصریح نمود که به دلیل اهمیت ساختار فرهنگی و گستردگی مخاطبان  دانشگاه فرهنگیان، تدوین سیاست راهبردی این دانشگاه ناظر بر ترویج فرهنگ اعتدال و انسجام اسلامی ملی ، آثار بسیار مثبتی را در عرصه وحدت اسلامی خواهد داشت. مشاور دستیار ویژه رییس جمهور در این دیدار به ابلاغیه ۱۳۹۵ ریاست جمهوری مبنی بر « ضرورت بکارگیری شایستگان اهل سنت در مناصب مدیریتی و مشورتی » تأکید کردند.

رییس دانشگاه فرهنگیان کشو رجناب آقای دکتر خنیفر بیان داشتند: در راستای تحقق اهداف عالیه دانشگاه فرهنگیان وبا شعار اعتقاد به ولایت، اعتماد به دولت واعتدال در رفتار به برنامه ریزی کلان وگسترده در سطح ملی پرداخته ایم. وی بیان داشت که امید است با اجرایی کردن طرح۱۰۰۳۱ ناظر براختصاص بین ۴۰ تا ۱۰۰ هکتار باهدف امکان استفاده از امکانات علمی ، آموزشی، فرهنگی و شهری مراکز استانها و مزایای کاهش هزینه ها و تعاطی استاد با استفاده از ظرفیت خیرین دانشگاهی گام بسیار بزرگی را در طول تاریخ موسسات آموزشی کشور برداریم. این استاد دانشگاه تصریح نمود که از جمله ظرفیت ها وامتیازات دانشگاه فرهنگیان این است این دانشگاه تاریخ انقضا ندارد. تربیت معلم یک مطالبه ملی مانند خوراک وپوشاک است و متناسب با جمعیت حرکت می کند و در صورت توقف روند جمعیتی و کمیتی، کیفیت را جایگزین کمیت خواهیم کرد. رییس دانشگاه فرهنگیان بیان داشت که به تناسب نیازهای آینده کشور با کارشناسی دقیق به تربیت کمی معلم می پردازیم.

دکتر خنیفر بیان داشت که در چشم انداز آینده تاسیس واحدهای بین المللی از جمله سیاست های راهبردی این دانشگاه قرار خواهد گرفت. این استاد دانشگاه تصریح نمود که در راستای انسجام اسلامی ملی ترویج فرهنگ اعتدال و انسجام اسلامی به عنوان یکی از اهداف عالیه نظام جمهوری اسلامی ایران در نزد مسوولین این دانشگاه از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به طور عملی نیز این فرهنگ با تدوین سیاست  راهبردی ویژه در این دانشگاه تقویت خواهد شد و امید است که با انسجام اسلامی و اتحاد ملی و با همکاری نهادهای دولتی گام بلندی را در عرصه فرهنگ اسلامی برداریم. رییس دانشگاه فرهنگیان سراسر کشور برای اجرایی نمودن ابلاغیه ۹۵ ریاست جمهوری، اعلام آمادگی نمودند.

این دیدار در ساختمان مرکزی دانشگاه فرهنگیان کل کشور در تاریخ ۲۳ اردیبهشت روز سه شنبه انجام گرفت.

دکتر مصطفی ذوالفقار طلب مشاور دستیار ویژه رئیس جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی با حجت الاسلام حکمتعلی مظفری رئیس شوراهای حل اختلاف کشور روز دوشنبه مورخه 1398/09/11 دیدار و گفتگو کرد.
ذوالفقارطلب در این دیدار با اشاره به برخی از ظرفیت‌های دستیاری ریاست جمهوری از جمله معرفی و شناسایی مناطق مورد نیاز برای ایجاد شعبه‌های شوراهای حل اختلاف در مسائل اهل سنت و تأمین کارشناسان فقهی و حقوقی اهل سنت و ایجاد ارتباط بین دولت و شوراهای حل اختلاف اظهار کرد: با توجه به اهمیت والای نهاد شوراهای حل اختلاف در حل خصومات در مناطق قومی – مذهبی براساس تحقیقات میدانی و گزارشات واصله از ساختار و عملکرد این نهاد در راستای انسجام ملی و وحدت اسلامی به ضرورت بررسی و حل چهار مسأله عمده زیر از طرف این نهاد تصریح نمود:
۱- با عنایت به اینکه معمولاً دبیران و اعضای شوراهای حل اختلاف توسط روسای محترم دادگستری‌ها انتخاب می‌شوند و از طرفی عدم حضور اهل سنت در بدنه دادگستری موجب شده تا در شهرهای بزرگ سنی نشین، تعداد دبیران واعضای شوراهای حل اختلاف اهل سنت به نسبت جمعیت‌شان بسیار ناچیز باشد. در حالی که حضور موثر اقوام و مذاهب در این نهاد مردمی، تاثیر بالایی در پیشبرد وحدت ملی و دینی دارد.
بر این مبنا پیشنهاد می‌گردد با توجیهات لازم، روسای محترم کل دادگستری استان‌ها و معاونان محترم قضایی‌شان در امور شوراهای حل اختلاف، توازن مذهبی و قومی در انتخاب دبیران و اعضاء را رعایت نمایند.
۲- براساس تحقیقات میدانی، در کل کشور فقط یک نفر قاضی شورای اهل سنت وجود دارد. به دلیل ناتوانی دانش آموختگان مناطق حاشیه‌ای کشور در رقابت با مرکز نشینان در آزمون‌های قضاوت، پیشنهاد می‌گردد فارغ‌التحصیلان حوزوی ودانشگاهی اهل سنت در یک پروسه جذب بدون آزمون، به عنوان قاضی شورا استخدام شوند.
3- با توجه به وجود جمعیت قابل ملاحظه‌ای از اهل سنت در تهران و حومه (دماوند، شهرک دانش، رباط کریم) کرج و آبیک قزوین پیشنهاد می‌گردد که شعبه‌های خاص برای شوراهای حل اختلاف در موضوع اهل سنت دایر گردد. دستیاری ریاست جمهوری در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی آمادگی خود را برای همکاری در این امر از قبیل تأمین کارشناسان فقه و حقوق در حوزه اهل سنت اعلام می‌دارد.
4- تلاش در جهت ارتقای پاداش اعضای شوراهای حل اختلاف
در ادامه این دیدار مظفری، دستیاری ریاست جمهوری را ظرفیت مناسبی برای همکاری دو جانبه دانست.
رئیس شورای حل اختلاف کشور بیان داشت: مکاتب مختلف مشترکات فراوانی با همدیگر دارند. دین اسلام با وجود کاملترین دین اما برداشت‌های متفاوتی از آن وجود دارد. اختلاف آراء نشان از بالندگی دین دارد. فکرها و نگرش‌ها باید بلند باشد تا تصمیمات متعالی گردد. کرامت انسانی از جمله ارزش‌های والای انسانهاست که باید بر آن در عدالت‌ محوری تأکید داشت. علما و مسؤولین در ایجاد وحدت، نقش بارزتری نسبت به دیگر اقشار جامعه دارند. چون آنان الگوی جامعه و نهادهای مختلف هستند.
مسائل تخصصی و اختلافی را نباید در منابر و مراکز عمومی بیان کرد تا موجب فتنه و تفرقه‌انگیزی نگردد. کدام دین با توهین پیشرفت کرده است. هر آنکس که توهین می‌کند مسلم است که دستش خالی از استدلال است. ما باید یاد بگیریم که در مسائل اقتصادی حتی در درون یک مذهب «گفتگو» کنیم.
مظفری درباره پیشنهادات مشاور دستیار ویژه رئیس جمهور بیان کرد که:
اولاً- درباره دغدغه شما ناظر بر چینش شعب شوراهای حل اختلاف در مراکز استانهای سنی نشین و استفاده از علما و شخصیت‌ها و کارشناسان اهل سنت در این جایگاه، این موضوع را در دستور کار قرار می دهیم. در رویکرد صلح و سازش نکته قوت آن است که از خود اهل سنت در مناطق سنی‌نشین در شوراهای حل اختلاف استفاده کرد. حتی تصمیم بر آن داریم که مسائل اتباع خارجه بخصوص اتباع افغانی توسط علماء و شخصیت‌های خودشان در شوراهای حل اختلاف حل گردد.
ثانیاً- در موضوع ایجاد شوراهای حل اختلاف در مناطق سنی‌نشین تهران و دیگر مناطق ایران، می‌توان گفت که این امر ضروری است با معرفی و شناسائی این مناطق، می‌توان به ایجاد شعبه‌های مورد نظر مبادرت کرد. ولی باید توجه داشت در راستای سیاست‌ حل مشکل اعضای شوراهای حل اختلاف، اصل بر عدم افزایش شعبه‌هاست و در صورت احساس نیاز به ایجاد شعبه‌های معدود در مناطق سنی‌نشین کشور می‌توان به اخذ مجوز آن مباردت نمود.
ثالثاً – در موضوع استفاده از روحانیون و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی اهل سنت بدون آزمون و یا آزمون اختصاصی باید گفت که رئیس قوه قضائیه نیز نسبت به این قضیه واقف هستند و در سفر استانی رئیس محترم قوه قضائیه به استان کردستان نیز این قضیه مورد تأیید قرار گرفت و می‌توان این پیشنهاد را پیگیری نمود.
رابعاً- در موضوع ارتقای پاداش اعضای شوراهای حل اختلاف باید به یک موضوع توجه نمود و آن اینکه حدود 35000 عضو در شوراهای حل اختلاف در کشور داریم که حدود 20.000 از آنان بازنشسته دولت هستند و به دلیل بازنشستگی حقوق بگیر نیستند و به آنان فقط پاداش تعلق می‌گیرد ولی برای بقیه اعضاء که جوانانی هستند که هر چند به طور افتخاری مشغول به خدمت هستند سعی بر آن می‌شود که مقدمات جذب رسمی آنان فراهم گردد تا حداقل به اندازه قانون کار مستحق حقوق گردند و دولت و مجلس باید در این زمینه کمک کنند تا زمینه استخدام آنان فراهم شود.
در پایان این مذاکره مقرر شد که هر کدام از بندهای فوق‌الذکر با تشکیل کمیته‌ای مشترک از دستیاری ویژه رئیس جمهور و مرکز شوراهای حل اختلاف کشور پیگیری و عملیاتی گردد.

کنفرانس بین المللی «ظرفیت های راهبردی آموزه های اسلام در تحقق هم‌زیستی مسالمت آمیز» به همت دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران برگزار می شود.

 بنابر این گزارش، نهادینه سازی فرهنگ انسجام و همزیستی مسالمت آمیز در جهان اسلام،  شناخت مبانی نظری وحدتگرا در همزیستی مسالمت آمیز،  دستیابی به راه کارهای انسجام بخش در تحقق همزیستی مسالمت آمیز از منظر فرهیختگان جهان اسلام، بازشناسی ظرفیت های اندیشمندان وحدت گرای اسلامی در تحقق همزیستی مسالمت آمیز، همشناسی و درک متقابل متفکران جهان اسلام از یکدیگر و شناخت عوامل واگرا و نقش آن در عدم تحقق همزیستی مسالمت آمیز اهدافی است که در برگزاری این همایش دنبال می شود.

 محورهای این همایش به شرح ذیل است:

 * محور اول: مبانی، اصول و جایگاه همزیستی مسالمت‌آمیز در آموزه‌های اسلامی

اهداف همایش:

• نهادینه سازی فرهنگ انسجام و همزیستی مسالمت آمیز در جهان اسلام.
• شناخت مبانی نظری وحدتگرا در همزیستی مسالمت آمیز.
• دست یابی به راه کارهای انسجام بخش در تحقق همزیستی مسالمت آمیز از منظر فرهیختگان جهان اسلام.
• بازشناسی ظرفیت های اندیشمندان وحدت گرای اسلامی در تحقق همزیستی مسالمت آمیز.
• همشناسی و درک متقابل متفکران جهان اسلام از یکدیگر.
• شناخت عوامل واگرا و نقش آن در عدم تحقق همزیستی مسالمت آمیز.

تقویم همایش:

آخرین مهلت ارسال چکیده مقالات
1398-03-02
تاریخ اعلام نتیجه داوری چکیده مقالات
1398-03-04
تاریخ شروع ارسال مقالات کامل
1398-03-05
آخرین مهلت ارسال مقالات کامل
1398-03-15
تاریخ برگزاری کنفرانس
1398-04-05

ریاست این کنفرانس را دکتر مصطفی ذوالفقارطلب، استادیار دانشگاه تهران بر عهده دارد و دکتر محمد جمالی، استادیار دانشگاه تهران، مولوی عبیدالله موسی زاده، مدرس حوزه، جمال اسماعیلی، پژوهشگر مدیریت آموزشی و فرهنگی، حیدر علی باقریان، کارشناس ارشد مسائل قومی- مذهبی، عبدالوهاب شهلی بر، پژوهشگر علوم اجتماعی و احمد فلاحی، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج اعضای شورای سیاستگذاری همایش را تشکیل می دهند.

سايت همايش: scitpc.ut.ac.ir

تلفن تماس دبيرخانه: 88736992-021

محل برگزاري: دانشگاه تهران

تفرقه و اختلاف مذموم از خصائص جامعه توسعه نیافته است. در جوامع توسعه یافته که در بستر فرهنگ و تمدن متعالی پدید می‌آید، افراد جامعه بشری آن دارای تعامل مثبت و زندگی مسالمت آمیز می‌باشند.

دکتر ذوالفقارطلب مشاور دستیار رئیس جمهور در سی‌ودومین نشست شنبه‌های انقلاب که با موضوع «وحدت مذاهب اسلامی» در حضور رسانه های ملی و فعالان فضای مجازی در دبیرخانه شورای برنامه ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت برگزار شد، بیان داشت: جامعۀ توسعه یافته در بستر تمدن متعالی پدید می‌آید و در جوامع توسعه یافته، افراط، تمییز و خشونت جایگاهی ندارد. سرزمین ایران از دیر زمان سرزمین تمدن خیز بوده است و اسلام با ورود خویش به این سرزمین توانست از تمدن پویای ایران بهره مند گردد و در تمدنهای دیگر از جمله تمدن ایرانی تأثیر مثبت داشته باشد.

 تمدن عبارتست از مجموعه اندوخته های معنوی و مادی جامعه انسانی که اغلب از بخش معنوی آن تعبیر به فرهنگ می گردد.

ذوالفقارطلب بیان داشت که تمدن هر جامعه، هنگامی به سوی اعتلاء و پیشرفت سوق داده می‌شود که دست کم دارای چهار ویژگی «نظام‌مندی»، «پویایی»، «شمول اندیشی» و «همبستگی» باشد. بدین معنا که تمدن پویا باید در بعد مادی و معنوی خود دارای برنامه مشخصی باشد که با اهداف اصلی خود همسویی داشته باشد و این، همان معنای نظام‌مندی تمدن است. در غیر این حالت چنین تمدنی راه را به بیراهه خواهد برد و افراط و تفریط در آن راه خواهد یافت و مراد از پویایی تمدن آن است که تمدن مورد نظر بتواند در شرایط زمانی و مکانی مختلف، نیاز های بشری را برآورده سازد. همان گونه که عنصر شمول اندیشی در تمدن پویا، ناظر بر این است که چنین تمدنی در تعاملات خویش، انحصارگر نباشد، بلکه در راستای اعتلاء و پیشرفت تمدن خویش – البته با رعایت اصول ثوابت – از تمدنهای دیگر نیز بهره می‌جوید.

وی افزود: یک تمدن پویا، جهت تحکیم مبانی و اعتلای خود نیازمند به همبستگی بین افراد و گروههای مختلف یک جامعه است. در تجربه کارشناسان انسجام و وحدت ملی، همبستگی بین مکاتب و مذاهب مختلف یک جامعه با عمل به یک قاعده قابل تحقق است؛ «تأکید بر مشترکات و پذیرش و تحمل تفاوتها».

این استاد دانشگاه تصریح نمود که جمهوری اسلامی، در مناطق قومی و مذهبی خدماتی را در راستای اعتلای فرهنگ و تمدن ایرانی – اسلامی ارائه داده است.

مشاور دستیار ویژه رئیس جمهور بیان داشت که بر اساس گزارش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حدود 152 نشریه و رسانه در سطح کشور با مدیر مسؤولی اهل سنت مجوز فعالیت دارند که البته بر اساس تحقیقات میدانی در بین نشریه های متعدد حدود 100 نشریه فعال هستند.

ذوالفقارطلب اظهار نمود که فعالیت دانشگاهی در مناطق قومی و مذهبی در سه بخش مجزا قابل بحث و بررسی است.

بخش اول: تأسیس واحدهای دانشگاهی اعم از دولتی یا غیر دولتی.

تعداد دانشگاههای ایران، 2792 واحد می باشد که از این تعداد تقریباً 403 واحد در مناطق اهل سنت نشین یا مناطق دارای ترکیب مذهبی است که رقم قابل ملاحظه ای است. به طور مسلم وجود دانشگاه‌های متعدد در یک منطقه آثار مثبتی را در پی دارد. از جمله اشتغال زائی و اعتلای فرهنگ.

بخش دوم: تأسیس رشته های دانشگاهی ناظر بر بعضی نیازهای مذهبی و فرهنگی

از جمله این رشته‌ها، رشتۀ زبان و ادبیات کردی تا مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه دولتی کردستان، مرکز کردستان شناسی در دانشگاه دولتی کردستان، رشته فقه شافعی دانشگاه کردستان و دانشگاه آزاد، تأسیس دانشگاه مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب در قم، مرکز مطالعات ادیان و اقوام در دانشگاه ارومیه. البته رشته فقه شافعی دانشگاه تهران سابقه بیش از نیم قرن دارد و کرسی فقه حنفی نیز به موازات رشته فقه شافعی در دانشگاه تهران وجود داشته ولی عملاً این رشته در دانشگاه تهران وجود ندارد و سعی بر آن است که این رشته نیز احیاء گردد.

بخش سوم:  جذب اساتید اهل سنت به عنوان هیأت علمی دانشگاهها

مشاور دستیار ویژه رئیس جمهور تصریح نمود که براساس گزارش مرکز جذب اعضای هیأت علمی وزارت علوم و سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تنها آمار مدون به تفکیک مذهب، از سال 1389 تا 1397 می‌باشد. در این دوره هشت ساله 35612 استاد جذب دانشگاههای کشور شدند که از این میان فقط 274 نفر اهل سنت ملاحظه می شود که 8/0% (هشت دهم درصد) نسبت به کل اساتید پذیرفته شده می باشد که به نظر می‌رسد که بنابر ظرفیت موجود، نیاز به ارتقای سطح پذیرش دارد.

براساس این گزارش هم اکنون مجموع اساتید (اعضای هیأت علمی کشور) 80452 نفر می باشد که با تعمیم فرضی آمار دوره هشت ساله مذکور به کل دوران انقلاب که حدود 6/4 دوره است با دید خوشبینانه اصولاً 1270 استاد اهل سنت در کشور باید وجود داشته باشد که 6/1 (یک و شش دهم درصد) یعنی بالاتر از یک و نیم درصد نسبت به کل اساتید کشور است که رقم اندکی محسوب می‌شود و بر این اساس، سطح جذب اساتید اهل سنت کشور با توجه به ظرفیت مناسب باید به رقم بسیار بالایی ارتقاء یابد.

قابل ذکر است در بخش مدیریتی دانشگاهها بر اساس آمار مرکز جذب اعضای هیأت علمی از مورخه 89/06/01 تا 97/05/13 فقط (5) رئیس واحد دانشگاهی – بدون اشاره به نوع واحد دانشگاهی – گزارش شده است. امید است بر اساس ابلاغیه رئیس جمهور مبنی بر ضرورت بکارگیری شایستگان اهل سنت در مناصب مدیریتی، شاهد انتصاب مدیران گسترده ای از اهل سنت در سطح ملی و نیز مناطق قومی و مذهبی باشیم که حوزه دستیاری ویژه رئیس جمهور در امور اقوام و اقلیت های دینی و مذهبی در این راستا، گامهای بلندی برداشته است و رئیس جمهور نیز در نشست هیأت دولت در آبان‌ماه گذشته در راستای اجرای قانون بازنشستگی، به هیأت دولت توصیه مؤکدانه به بکارگیری شایستگان اهل سنت در مناصب دولتی نموده است و حوزه دستیاری نیز به معرفی شایستگان اهل سنت به وزارت خانه ها و سازمانهای متعدد مبادرت کرده و این روند از جهات مختلف ادامه دارد. به طور مسلم، خدمت به اهل سنت، خدمت به نظام محسوب می شود؛ به امید آنکه انسجام ملی سرزمین ایران اسلامی و اعتلای تمدن بزرگ اسلامی – ایرانی با گام های عملی، تحکیم و تقویت گردد.

مصاحبه رسانه ای دکتر ذوالفقارطلب مشاور دستیار ویژه رئیس جمهور در امور اقوام و اقلیت های دینی و مذهبی در سی و دومین نشست شنبه های انقلاب با موضوع «وحدت مذاهب اسلامی» در دبیرخانه شورای برنامه ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت در تهران در مورخه 97/09/02 برگزار شد.

 كتاب «فقه عبادی» [مشتمل بر احکام طهارت، نماز، روزه، زکات و حج]، تأليف آقایان دکتر محمّد جمالی و دکتر مصطفی ذوالفقارطلب اعضای هیأت علمی دانشگاه تهران به حول و قوه‌ی الهی پس از طی مرحله نهایی، نشر و توزیع شد.
این کتاب در قول راجح مذهب امام شافعی همراه با دیدگاه مذاهب دیگر و ترجیح مؤلفان در پاورقی به روش مسأله‌محور و با ادبیات ساده و روان نوشته شده است تا علاوه بر استفاده‌ی جامعه‌ی علمی و طلاب و دانشجویان، مورد استفاده‌ی عموم مردم قرار گیرد. کتاب مذکور در انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب / معاونت پژوهش به طبع رسیده است.